Zmiana podstawy zatrudnienia z umowy o pracę na samozatrudnienie u dotychczasowego pracodawcy wiąże się z założeniem przez dotychczasowego pracownika jednoosobowej działalności gospodarczej oraz zawarciem z byłym przełożonym stosownej umowy cywilnoprawnej, celem świadczenia dla niego określonych usług. Zakres obowiązków „początkującego przedsiębiorcy” zazwyczaj pozostaje takie sam, zmianie ulega natomiast jego sytuacja prawna – w szczególności w zakresie opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych. W praktyce wciąż najwięcej wątpliwości podatników budzi ustalenie, czy dochody osoby fizycznej prowadzącej jednoosobową działalność gospodarczą, która wcześniej zatrudniona była na etacie u swojego kontrahenta, mogą zostać opodatkowane stałą stawką 19% – tj. podatkiem liniowym zarezerwowanym dla określonej grupy przedsiębiorców. Z najnowszych interpretacji Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej wynika, że tak.
Podatek liniowy a umowy współpracy ze specjalistami
W interpretacji indywidualnej Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z dnia 10.05.2019 r., sygn. akt: 0113-KDIPT2-1.4011.155.2019.1.MD, wskazane zostało stanowisko administracji podatkowej w zakresie skutków podatkowych wynikających z umów o współpracę (umów cywilnoprawnych) podmiotu świadczącego usługi związane z prowadzeniem projektów inwestycyjnych (wnioskodawca) ze specjalistami odpowiedzialnymi za realizację zadań związanych z konkretnymi projektami. Co istotne, umowy zostały zawarte ze specjalistami prowadzącymi jednoosobową działalność gospodarczą.
W ramach każdej z umów współpracy strony określiły przedmiot usługi świadczonej przez danego specjalistę, jak również sprecyzowały pozostałe okoliczności związane z jej wykonywaniem. Strony ustaliły, że zlecone czynności będą wykonywane w siedzibie zleceniobiorcy, zleceniodawcy lub innym miejscu niezbędnym do wykonania usługi. Uzgodniono ponadto, iż zleceniobiorca nie jest podporządkowany zleceniodawcy, a zleceniobiorca ponosi pełną odpowiedzialność za swoje działania i zaniechania.
Stanowisko wnioskodawcy co do kwestii kwalifikacji przychodu z tytułu wynagrodzenia wypłacanego specjalistom zostało przez Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej uznane za prawidłowe, a zatem przedmiotowe wynagrodzenie stanowi przychód z pozarolniczej działalności gospodarczej i w związku z tym nie ma obowiązku poboru i wpłaty zaliczek na podatek dochodowy od osób fizycznych od wynagrodzenia wypłacanego na rzecz specjalistów.
Podatek liniowy a umowa współpracy z byłym pracodawcą obok współpracy z innymi podmiotami
Z wnioskiem o wydanie interpretacji indywidualnej (interpretacja indywidualna Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z dnia 07.06.2019 r., sygn. akt: 0114-KCIP3-1.4011.264.2019.1.MJ) wystąpił także informatyk zatrudniony na podstawie stosunku pracy na stanowisku dyrektora technicznego, który po rozwiązaniu umowy o pracę świadczył dla byłego pracodawcy podobne do dotychczas wykonywanych czynności – z tym że jako przedsiębiorca, na podstawie umowy o współpracy.
Zmianie uległy nadto warunki wykonywania tych czynności – wnioskodawca nie działał już pod kierownictwem i nadzorem pracodawcy, miejscem świadczenia usług nie była już jego siedziba, a dowolne miejsce wybrane przez wnioskodawcę, usługi mogły być świadczone w dowolnym czasie. Z treści umowy o współpracy wynikało także, że wnioskodawca ponosić będzie ryzyko gospodarcze związane z prowadzoną działalnością i pełną odpowiedzialność za wyrządzone szkody na zasadach ogólnych. Wnioskodawca doprecyzował także, że w ramach planowanej działalności gospodarczej będzie świadczył usługi nie tylko na rzecz dotychczasowego pracodawcy, ale również na rzecz podmiotów zewnętrznych.
Stanowisko wnioskodawcy co do możliwości opodatkowania podatkiem liniowym dochodów uzyskanych w ramach prowadzonej działalności gospodarczej z tytułu usług świadczonych na rzecz byłego pracodawcy także zostało uznane za prawidłowe.
Podatek liniowy a umowa współpracy tylko z byłym pracodawcą
W stanie faktycznym leżącym u podstaw wydania interpretacji indywidualnej Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z dnia 06.09.2019 r., sygn. akt: 0113-KDIPT2-1.4011.310.2019.2.DJD, wnioskodawca był zatrudniony na stanowisku informatyka i programisty u pracodawcy – przedsiębiorstwa szwajcarskiego. Po powrocie do Polski rozwiązał umowę o pracę, założył własną działalność gospodarczą i podpisał umowę o współpracy z dotychczasowym pracodawcą.
W ramach zawartej umowy wnioskodawca nadal miał świadczyć – z tym że zdalnie – m.in. usługi informatyczne, rozwijać oprogramowanie czy administrować serwerami. Wnioskodawca ponosić miał przy tym pełną odpowiedzialność, w tym majątkową, za możliwe błędy opracowanego i oferowanego oprogramowania – czego nie musiał robić, będąc pracownikiem. Jednocześnie wnioskodawca wystawiał tylko jedną fakturę VAT w miesiącu – dla swojego jedynego klienta – dotychczasowego pracodawcy. Nie współpracował z innymi podmiotami, gdyż wykonywanie usług na rzecz byłego pracodawcy wyczerpuje w pełni jego możliwości czasowe.
Dochody osiągane z prowadzonej działalności gospodarczej wnioskodawca rozliczał 19% podatkiem liniowym, co także zostało uznane za stanowisko prawidłowe.
Podsumowanie
Kryteria będące podstawą uznania, czy dana osoba prowadzi działalność gospodarczą, reguluje art. 5b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Zgodnie z jego treścią za pozarolniczą działalność gospodarczą nie uznaje się czynności, jeżeli łącznie spełnione są następujące warunki:
- odpowiedzialność wobec osób trzecich za rezultat tych czynności oraz ich wykonywanie, z wyłączeniem odpowiedzialności za popełnienie czynów niedozwolonych, ponosi zlecający wykonanie tych czynności;
- są one wykonywane pod kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonych przez zlecającego te czynności;
- wykonujący te czynności nie ponosi ryzyka gospodarczego związanego z prowadzoną działalnością.
Jednakże podczas ewentualnej kontroli podatkowej może zostać zweryfikowane, czy stosowne postanowienia umowne znajdują swoje odzwierciedlenie w praktyce. Jeżeli okaże się, że we wzajemnych relacjach stron faktycznie nic się nie zmieniło – tj. odpowiedzialność wobec osób trzecich nadal ponosi zlecający usługę były pracodawca, czynności są wykonywane pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie przez niego wyznaczonym, a zleceniobiorca wykonuje jedynie polecenia pracodawcy bez ponoszenia ryzyka gospodarczego – administracja podatkowa może mieć podstawy do uznania, że samozatrudniony w rzeczywistości nie prowadzi działalności gospodarczej i powinien rozliczać się jak pracownik. Sytuacja taka może wiązać się z konsekwencjami podatkowymi zarówno dla pracodawcy – w postaci konieczności wypełniania obowiązków płatnika, jak i pracownika – w postaci obowiązku dopłaty podatku.
